Kasai Allstars is het verhaal van een vijventwintigtal muzikanten uit verschillende groepen uit de regio. Hoe is dat hele avontuur begonnen?
Mputu Ebondo "Mi Amor" (zang): "We hebben voor de eerste keer opgetreden op het Festival van Vlaanderen in 2000. Tony Van der Eeken et Vincent Kenis (Crammed Records, red.) waren naar Kinshasa afgezakt op zoek naar bands die hun konden interesseren en die ze wilden voorstelen op het Festival van Vlaanderen. Op die geïmproviseerde audities zijn zich zowat een vijftigtal muziekgroepen komen aanbieden waaruit zij er tenslotte zes geselecteerd hebben. Dat betekende echter nog steeds een groep van in totaal meer dan vijftig muzikanten, dus het was evident dat er nog een tweede selectie moest volgen en dat muzikanten uit verschillende groepen met elkaar zouden moeten samenwerken. Als je weet dat bij ons elke bevolkingsgroep een compleet eigen identiteit en cultuur heeft, zal je begrijpen dat dat geen simpele operatie was, maar we hebben het toch geprobeerd en het resultaat is Kasai Allstars."

Is de muziek die jullie met Kasai Allstars maken een mix van die verschillende culturen of brengen jullie eerder dan weer een nummer uit de ene cultuur en vervolgens eentje uit een andere?
Mputu: "Veeleer dat laatste. Omdat de verschillende cultuurgroepen niet dezelfde taal spreken is het verre van evident om er een mix van te maken, maar omdat er toch overeenkomsten zijn wat de instrumentatie betreft, hebben we toch beslist om daar wat mee te variëren. Zo gebruiken de Baluba vooral de likembe (Congolese duimpiano, red.) terwijl de Louloua veelal gebruik maken van xylofoons, maar wij gebruiken die xylofoons van de Louloua om muziek van de Baluba te spelen. Soms is het ook heel gemakkelijk. De tamtams van Basonge en de Baluba zijn bijvoorbeeld identiek. Tenslotte gebruiken wij ook de lokole, een houten percussie-instrument dat zowel voor muziek als voor communicatiedoeleinden werd gebruikt. Hoewel we verschillende culturen verenigen in Kasai Allstars, proberen we toch steeds de originele ritmes en melodieën te respecteren."

Waar gaan jullie nummers precies over?
Mputu: "In Afrika is de geschiedenis van het volk vervat in de muziektraditie. Vroeger waren er in Afrika nauwelijks geschreven bronnen en dus was de muziek een ideaal middel om de geschiedenis oraal door te geven. Ik zeg nu geschiedenis maar onze muziek zit ook boordevol actuele dingen. Vanwege de jarenlange burgeroorlog bestaan er bij de Basonge bijvoorbeeld veel nummers die gaan over de verschrikkingen van een oorlog. Voor de Basonge zijn er bij een oorlog geen winnaars of verliezers. Ze hebben er zelfs een mooi spreekwoord over: "Een oorlog baart nooit een mooie baby!" In veel nummers zat er traditioneel ook een zeker misprijzen voor andere stammen of cultuurgroepen vervat, maar bij Kasai Allstars hebben we geleerd dat misprijzen eigenlijk alleen maar voortkomt uit onwetendheid en zolang er geen eensgezindheid is, kan er ook geen vooruitgang zijn! Met Kasai Allstars willen we daarom een voorbeeld van samenwerking en tolerantie zijn en dat is ook de boodschap die de lokole-speler bij het begin van elk optreden de zaal instuurt. Tenslotte heeft onze muziek ook nog een informerende functie. Het is niet alleen ontspanningsmuziek, maar ook zowat de enige bron van informatie in de afgelegen dorpen waar geen kranten te vinden zijn en de radio slechts af en toe te horen is."

Laten we het dan eens over de dansen hebben die jullie brengen. Die hebben meer om het lijf dan louter een choreografische functie.
Mputu: "Alles wat je bij een show van Kasai Allstars op het podium ziet gebeuren is gebaseerd op bestaande festiviteiten zoals het feest van de nieuwe maan. Destijds trok men op de dag van de nieuwe man naar de traditionele dorpschef of het lokale stamhoofd. Alle lokale muzikanten moesten zich dan een voor een presenteren voor de chef. Die bleef de hele tijd zitten om pas helemaal tegen het einde van het feest op te staan en te dansen. Een nieuwe chef werd ook altijd ingewijd met een dansritueel. Door het imiteren van de bewegingen van allerhande dieren moest hij bewijzen dat hij kon dansen."

Onder het koloniale bewind was de muziek die jullie spelen verboden…
Mputu: "Het was niet echt de koloniale overheid, maar eerder de missionarissen die het verboden en de ergste waren de protestanten. Maar wat vandaag de dag veel erger is, is de invloed van de zogenaamde pinksterkerken, die overal als champignons uit de grond blijven komen. De muzikanten die in die kerken spelen zijn dezelfde die de traditionele muziek brengen, maar omdat het hun vaak door hun kerkgemeenschappen verboden wordt om nog traditionele muziek te spelen, dreigt die nu te verdwijnen. De traditionele muziek omvat zowat alle facetten van het dagelijkse leven, maar tegenwoordig hoor je bij geboortes of huwelijken vaak niet meer dan Christelijke gezangen meer. Die kerken zitten werkelijk overal, maar wij blijven ondertussen wel in de miserie en armoede zitten!"

Je hebt het daar over armoede, maar Kasaï is nochtans de plek waar de Congolese diamanten gevonden worden. Het zou de rijkste regio van Congo moeten zijn!
Mputu: "Laat me niet lachen! De diamantindustrie brengt Congo vrijwel niets op! Mbujimai, de belangrijkste mijnstad, is de meest miserabele stad in heel de republiek. Het is niet meer dan een opeenstapeling van krotten bewoond door miserabele mijnwerkers die het weinige geld dat ze verdienen met hun activiteiten meteen weer opdrinken om te bekomen van de gevaren die ze elke dag weer moeten trotseren. Door de enorm slechte staat van de wegen is Kasaï ondertussen ook zowat de meest geïsoleerde provincie van Congo geworden. Om een afstand van honderdvijftig kilometer af te leggen moet je een drietal dagen uittrekken! De beste nummers uit mijn repertoire gaan trouwens over de slechte staat van onze wegen. (lacht) Ik denk dat je de rijkdom van Kasaï veeleer moet zoeken in de hoofden van de mensen daar; dankzij hun ondernemingszin slagen ze er vaak toch nog in om van niets iets succesvols te maken!"