Interview met Staff Benda Bilili in het Zuiderpershuis
Enkele dagen voor hun aantreden in het Antwerpse Zuiderpershuis — wat trouwens uitdraaide op een memorabel concert — mocht Staff Benda Bilili in Kopenhagen de Womex 2009 Artist Award gaan ophalen. Gelauwerd worden voor je allereerste album (Très très fort), een mens zou van minder gaan zweven, maar voor bandleader Ricky Likabu was dit niet meer dan het logische gevolg van jarenlang hard werken. Een gesprek met de Afrikaanse revelatie van 2009!
Ricky Likabu (bandleader, zang): "Wij zijn straatmuzikanten, maar een aantal bandleden kennen elkaar al van tijdens hun schooltijd. Door onze handicaps was het moeilijk om aan de bak te komen bij een gewoon orkest en zo is het idee ontstaan om ons te verenigen en dan maar op straat te spelen in de hoop dat iemand ons op een dag zou ontdekken. Onze vaste repetitieplek was de zoo in Kinsjasa. We repeteerden daar al zowat zes jaar toen we benaderd werden door twee jonge Franse cineasten (Florent de la Tullaye en Renaud Barret van Belle Kinoise, red.) die ons wilden filmen voor hun documentaire (‘Jupiter’s Dance’, 2006, red.). Die ontmoeting is een scharniermoment gebleken. We hebben heb een drietal tracks meegegeven en die zijn uiteindelijk bij Crammed Discs hier in België terechtgekomen. Wat ons nu allemaal overkomt, de release van het album en de tournee door Europa, is echt ongelooflijk!"
Hoe hebben jullie Vincent Kenis leren kennen?
Ricky Likabu: "Nadat Florent en Renaud onze muziek gepromoot hadden bij Crammed Discs, is Vincent naar Kinsjasa gekomen om met ons het album op te nemen."
Het album werd in vrij buitengewone omstandigheden opgenomen (in openlucht in de zoo van Kinsjasa, red.) en zelfs de lokale kikkers hadden hun rol te spelen. Men gaat jullie wellicht voorstellen om een mogelijke opvolger gewoon in een studio op te nemen. Ben je niet bang dat je de authentieke sound van dit debuut dan kwijt gaat spelen?
Ricky Likabu: "Ik ben volop bezig om te proberen een stuk grond vast te krijgen in Kinsjasa waar we onze eigen studio kunnen bouwen. Ik ben niet echt ongerust dat dat veel zal veranderen aan onze sound, want we werken tenslotte met dezelfde geluidstechnicus. We zijn met hem trouwens al volop aan nieuwe nummers bezig."
Als Papa Wemba de gevangenis niet ingevlogen was (Op 17 februari 2004 werd Papa Wemba in België gearresteerd op verdenking van illegale mensenhandel. Hij verscheen voor de rechter in Frankrijk en werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 30 maanden, red.), was er van Staff Benda Bilili wellicht nooit sprake geweest.
Ricky Likabu: "Neen, inderdaad, want oorspronkelijk werkten we met hem samen. Dat project heette Raka Raka. Toen hij echter achter de tralies verdween, viel alles in het water; de groep dreigde terug uit elkaar te vallen en dus heb ik maar het initiatief genomen en Staff Benda Bilili, wat zoveel wil zeggen als "au delà des apparences" (kijk verder dan het uiterlijk, red.), opgericht.
Staff Benda Bilili telt verschillende leden die allemaal het slachtoffer werden van de polio-epidemie die Congo trof in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Is die ziekte ondertussen al teruggedrongen in Congo?
Ricky Likabu: "Ja, de WHO (World Health Organisation of Wereldgezondheidsorganisatie, red.) heeft specialisten ter plekke gestuurd en zij zorgen tegenwoordig voor de nodige vaccinatiecampagnes en geven kinesitherapie aan de slachtoffers. Polio is langzaamaan uit Congo aan het verdwijnen."
Jullie hebben in de groep ook Roger (Landu, red.), een voormalige shege of straatjongen, opgenomen. Hij is een meester op zijn zelfgebouwde satongé. Is dat instrument werkelijk zijn eigen uitvinding of is het een adaptatie van een bestaand traditioneel instrument?
Ricky Likabu: "Neen, het is echt zijn eigen creatie. Zijn talent is een waar godsgeschenk en op dit moment is hij nog de enige ter wereld die op de satongé speelt."
Je hebt ook een handeltje in Kinsjasa. Wat gebeurt daar nu mee nu jij zo vaak op reis moet?
Ricky Likabu: "Wel, ik ben destijds begonnen met het trafieken van goederen tussen Brazzaville en Kinsjasa en ik heb een kraampje waar ik kleinigheden als sigaretten, koekjes en zeep verkoop. Coco (Ngambali, zang en gitaar, red.) en Theo (Nsituvuidi, zang en gitaar, red.) hebben min of meer dezelfde achtergrond. Nu ik vaak op reis ben is het aan mijn vrouw om de zaak draaiende te houden. (lacht)"
Staff Benda Bilili heeft net de Womex Artist Award 2009 gewonnen. Wat betekent zo een prijs in ontvangst mogen nemen voor jullie?
Ricky Likabu: "Wij hebben gewoon gewonnen omdat we hard gewerkt hebben! (lacht) Het album heeft ons echter niet alleen deze prijs opgeleverd, maar heeft ons ook toegelaten om Europa te ontdekken en als je weet dat niemand van ons ooit een voet buiten Congo gezet had is dat echt wel fantastisch!"