Interview met Francis Falceto (Ethiopiques) in het Zuiderpershuis

The very best of EthiopiquesZuiderpershuisMahmoud Ahmed en Alemayehu Eshete hadden die avond in het Antwerpse Zuiderpershuis minder zin in een interview (al spoorden we de laatstgenoemde later nog terug op in Addis Abeba), dus gingen wij dan maar voluit voor een gesprek met Francis Falceto, de man achter de befaamde Ethiopiques reeks en een notoir kenner van de Ethiopische muziekcultuur.


Francis, Frankrijk en Ethiopië hebben al banden sinds het begin van de twintigste eeuw.
Francis Falceto: "De eerste relaties werden eigenlijk aangeknoopt in de tijd van Keizer Menelik II (Menelik II werd geboren als Sahle Maryam op 17 augustus 1844 en was keizer van Ethiopië van 1889 tot aan zijn dood in 1913, red.). Die had verschillende buitenlandse adviseurs in dienst en twee daarvan, de Zwitser Alfred Ilg en de Fransman Casimir Mondon-Vidailhet, zijn heel belangrijk geweest in de Frans-Ethiopische relaties. Mondon-Vidailhet schreef trouwens als een van de eersten uitgebreid over de Ethiopische muziek en hij was ook de auteur van een standaardwerk over het Amhaars, de belangrijkste taal in Ethiopië, dat vandaag nog steeds gebruikt wordt in de Ecole des Langes Orientales in Parijs. De Fransen waren destijds natuurlijk al langer aanwezig in Djibouti, maar ze hebben er op diplomatiek vlak altijd voor gezorgd Menelik II niet voor het hoofd te stoten; een niet onbelangrijk feit als je weet dat de Italianen in die periode rond het keizerrijk cirkelden als gieren en het land uiteindelijk een eerste keer binnenvielen in 1896. Iets wat hen trouwens op een bittere nederlaag kwam te staan, want tijdens de fameuze slag om Adwa, werd voor de eerste keer een Europese koloniale macht verslagen door een Afrikaans leger. Als we de voorganger van het keizerrijk, het koninkrijk Axum, erbij tellen, is Ethiopië zowat drieduizend jaar lang onafhankelijk geweest. Jammer genoeg vielen Mussolini’s fascistische troepen het land in 1936 binnen; een bezetting die vijf jaar zou duren. Die eeuwenlange onafhankelijkheid vormt zonder enige twijfel de basis van het unieke karakter van het land, iets wat trouwens ook terug te vinden is in hun muziekcultuur. In tegenstelling met het beeld dat vaak wordt opgehangen door de media, is Ethiopië zeker geen woestijn. Het grootste deel van het land bestaat uit groene hoogvlaktes. Dat kan ik maar niet genoeg herhalen, want het is blijkbaar iets dat nog al te veel mensen zich blijkbaar moeilijk kunnen voorstellen. De hoofdstad Addis Abeba ligt bijvoorbeeld op 2500 meter hoogte. Een van de strategische voordelen van die hoogvlaktes is dat ze een soort natuurlijk fort vormen, iets wat het voor de Ethiopiërs een stuk gemakkelijker maakte als ze zich moesten verdedigen tegen mogelijke invallen, maar dat hen tegelijk isoleerde van hun buren. Die isolatie is ook duidelijk hoorbaar in de Ethiopische muziek waarin bijna geen invloeden uit andere Afrikaanse muziekstijlen zijn terug te vinden. Tot voor kort werd er in Ethiopië absoluut niet naar andere Afrikaanse muziek geluisterd en als er al buitenlandse invloeden in de Ethiopische muziek terug te vinden zijn komen die veeleer uit westerse genres als soul, rhythm & blues en rock-’n-roll."

Waar komt jouw passie voor dat land precies vandaan?
Francis Falceto: "Het is mij altijd uitsluitend om de muziek te doen geweest. Ik ben absoluut geen reizigerstype en ik ben eigenlijk alleen in Ethiopië terechtgekomen omdat ik een album van Mahmoud Ahmed in handen gekregen had. Era Mela Mela is trouwens het eerste album dat ik ooit uitgebracht heb; dat was destijds nog op het Crammed label hier in Brussel en recent heb ik het album nog opnieuw uitgegeven in de Ethiopiques reeks. Een vriend van me had het album meegebracht uit Afrika en toen ik het voor de eerste keer hoorde werd ik echt omvergeblazen. Ik werd verondersteld een kenner te zijn van Afrikaanse muziek, maar dit had ik nog nooit eerder gehoord. Daarenboven verstond ik ook niet wat er op de hoes stond, want het Amhaars wordt geschreven in een prachtig maar tegelijk onontcijferbaar schrift. In die periode werkte ik nog voor een vereniging die door het organiseren van concerten het publiek wilde laten kennismaken met minder gekende muziekgenres. Ik ben dan afgereisd naar Ethiopië op zoek naar Mahmoud Ahmed. Op dat ogenblik was ik nog nooit in Afrika geweest en kende niets van de Ethiopische geschiedenis, cultuur of het politieke regime ter plekke, op dat moment nog een Stalinistische militaire dictatuur (De Derg was een Ethiopische militaire junta, die aan de macht kwam in 1974 na een staatsgreep waarbij keizer Haile Selassie I aan de kant werd geschoven. Het dictatoriale regime kwam tenslotte ten val in 1991 toen troepen van het Ethiopisch Volksrevolutionair Democratisch Front, red.). Het liep dus allemaal niet echt van een leien dakje en het eerste volume in de reeks (Ethiopiques Volume 1: The Golden Years of Modern Ethiopian Music, Buda Musique, red.) is er dan ook pas in 1997 gekomen."

De muziek uit de Ethiopiques collectie, geruime tijd trouwens de enige collectie met Ethiopische muziek die er op de markt te krijgen was, dateert voor het grootste deel uit de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw, een periode die in Ethiopie bekend stond als "Swinging Addis". In het begin van de jaren zeventig kwam er dan die plotse communistische coup en stortte ook de hele muziekscene in Addis in elkaar.
Francis Falceto: "In de tijd van het keizerrijk, toen Haile Selassie I nog aan de macht was, waren alle orkesten verbonden aan de staat. Je had het Imperial Bodyguard Orchestra, waar Mahmoud Ahmed bij zong, het Police Orchestra, waar Alemayehu Eshete deel van uitmaakte, enzovoort. Na de regimewissel hebben de communisten op zeer korte tijd al die orkesten ontbonden en dat bracht een zware slag toe aan de ontwikkeling van de Ethiopische muziek. Daarbovenop kwam dan nog het afkondigen van een avondklok. Tussen middernacht en zes uur 's ochtends mocht niemand zich buitenshuis begeven,een maatregel die het nachtleven in Addis zowat tot stilstand deed komen en die situatie heeft net geen twintig jaar lang standgehouden! In die periode deden ook de eerste elektronische keyboards hun intrede. Vrij snel zijn die de veel duurdere bigbands gaan vervangen, maar dat zorgde natuurlijk wel voor een enorme verschraling van de Ethiopische sound. Als laatste zou ik misschien nog de opkomst van de muziekcassette willen vermelden. Deze goedkope geluidsdrager zorgde ook voor de opkomst van de muziekpiraterij met producenten en muzikanten die hun inkomsten algauw in rook zagen opgaan. Het was de combinatie van al die voorgaande elementen die er eigenlijk voor gezorgd hebben dat van "Swinging Addis" in enkele jaren niets meer overbleef."

Is er met het nieuwe, zogezegd democratische, regime veel veranderd?
Francis Falceto: "Absoluut! Hoewel het nog maar een hel jonge democratie is, is de huidige situatie bijna niet te vergelijken met die onder het communistische regime. Je moet ook beseffen dat Ethiopië historisch gezien eigenlijk geen democratisch verleden heeft. Tot in 1974 was het land een keizerrijk en nog min of meer feodaal met de adel en de kerk als voornaamste grootgrondbezitters. Daarna volgden 18 jaar van militaristisch Stalinisme. Het nieuwe regime verkent nu voorzichtig de democratische weg, maar alles zal natuurlijk niet in enkele decennia veranderen. Wat muziek betreft is er officieel geen censuur, maar kritische nummers zullen de radio zelden halen. Muzikanten zijn vrij om te doen en laten wat ze willen en dat betekent dat je tegenwoordig zowat alle genres kunt tegenkomen in Addis. Jammer genoeg is het productieniveau vaak nog steeds van een triest niveau en de Ethiopische muziekscene is dan ook nog steeds mijlenver verwijderd van de opwindende periode van het "Swinging Addis" van eind jaren zestig."

Nu deze muziek hoe langer hoe populairder begint te worden in het westen, ontstaan ook de eerste mengvormen met andere genres, zoals artiesten als Tommy T en Dub Colossus al hebben voorgedaan. Zegt dat soort muziek jou iets of houd je het liever bij het authentiekere werk?
Francis Falceto: "Ik heb zelfs even getwijfeld of ik zelf dat album van Dub Colossus niet zou uitbrengen, maar uiteindelijk heb ik het toch niet gedaan omdat er naar mijn smaak wat teveel dub-invloeden inzaten. Ik ben nu aan een nieuwe reeks aan het werken die Ethiosonic zal heten en die vooral rond hedendaagse Ethiopische muziek zal draaien. Ik heb het toch eerder voor een echt authentieke Ethiopische groove, maar dat neemt niet weg dat die artiesten die je daar noemt eigenlijk toch ergens de erfgenamen van Ethiopiques zijn. Wat me ook opvalt, is hoe weinig veel van die nieuwe projecten op elkaar lijken. Ik zou dit fenomeen nooit zelf voorspeld hebben, maar ik ben blij dat de Ethiopische muziek zich op deze manier blijft ontwikkelen."

reacties


Reactie
Je kan gebruik maken van Emoticons en Textile-opmaak.
Naam E-mail (wordt niet gepubliceerd) Website (optioneel)
spamquiz: Wat zijn de eerste twee letters van tropicalidad.be?