Interview met Fredy Massamba op Sfinks Mixed
Zowat een jaar na zijn passage op Sfinks Mixed presenteert Fredy Massamba eindelijk zijn debuut Ethnophony, maar wij waren eigenlijk al verkocht vanaf het eerste moment. Na zijn geslaagde concert op het Sfinks podium hadden we nog een gezellige babbel met de man uit Pointe-Noire.
Fredy, je bent geboren in Congo-Brazzaville, het buurland van de Democratische Republiek Congo. De twee landen worden gescheiden door de Congo-stroom, maar zijn ze ook echt verschillend?
Fredy Massamba: "Neen, ik denk dat de rivier niet meer is dan een natuurlijke barrière. Brazzaville en Kinsjasa zijn de dichtst bij elkaar gelegen hoofdsteden ter wereld; we spreken dezelfde talen, het Kikongo en Lingala, en we maken dezelfde muziek, de rumba. In een woord is het gewoon: Congo!"
Kan je ons iets meer vertellen over je geboorteplaats Pointe-Noire?
Fredy Massamba: "Pointe-Noire is het economische centrum van Congo-Brazzaville. De stad ligt aan de kust en het is ook daar dat ELF (Elf Aquitaine is de voormalige Franse oliemaatschappij die werd samengevoegd met TotalFina in TotalFinaElf. Het nieuwe bedrijf wijzigde haar naam in Total in 2003, red.) haar petroleumfabrieken heeft. Het is een mooie stad die in Congo-Brazzaville de bijnaam 'la capitale verte' (de groene hoofdstad, red.) kreeg. De meeste inwoners van Pointe-Noire zijn Bavili, een stam die bekend is om haar muziek. Ik ben zelf geen Bavili, ik ben Bakongo, maar ik ben dankbaar dat ik in een muzikale stad als Pointe-Noire heb kunnen opgroeien."
Wanneer werd het voor jou echt duidelijk dat je toekomst in de muziek zou liggen?
Fredy Massamba: "Dat moet geweest zijn toen ik mijn middelbare school heb afgemaakt. Op dat moment — ik heb het dan over de vroege jaren tachtig — was ik gefascineerd door de hele hiphop subcultuur. In die periode kwam ook "Beat Street" (Stan Lathan, 1984, red.) uit, een film die heel wat impact had bij de jeugd in Congo. Daarnaast is er natuurlijk het verhaal van mijn eigen familie; mijn vader was eigenaar van een orkest en hij sponsorde verschillende artiesten. Er was zelfs een in Congo zeer bekend nummer dat aan hem werd opgedragen (zingt). Ik ben opgegroeid met de muziek van Bob Marley, U Roy, Jimmy Cliff en James Brown, want dat was de muziek waar mijn vader naar luisterde. Hij was een beetje een muzikaal buitenbeentje in Congo en dat heeft mij zeker beïnvloed. Zoals ik al zei, ben ik dus begonnen in de hiphop en breakdance scene, maar al snel voelde ik dat ik niet op die westerse weg wilde doorgaan. Ik ben dan door het hele land getrokken en heb de negen regio's van Congo-Brazzaville bezocht om de verschillende ritmes te bestuderen: mutuachi, ndombolo, bakongo, batéké, bapunu, enzovoort. Uiteindelijk heb ik dan het geluk gehad om de Tambours de Brazza te leren kennen en zo is mijn carrière van start gegaan."
De muziek die je brengt is een mix van westerse en Afrikaanse elementen. Ben je niet bang dat de authentieke Afrikaanse muziek op die manier uiteindelijk zal verdwijnen?
Fredy Massamba: "Ik ben van nature uit eerder geneigd de tradities te respecteren. De titel van mijn debuutalbum is 'Ethnophony', dus het etnische staat nog steeds centraal. Ik vind het heel belangrijk dat iedereen zichzelf kan terugvinden in mijn muziek; een Congolees zal er een deel van zijn identiteit in terugvinden en westerlingen zullen dan weer de soulelementen herkennen. Ik denk niet dat we onze identiteit aan het verliezen zijn, integendeel, het is een uitdaging om authentieke Afrikaanse instrumenten en ritmes te fusioneren met genres die de meeste mensen er niet meteen mee zullen associëren."
Tijdens je concerten gebruik je een soort fluitje dat gemakt is van een whiskyflesje. Is dat een instrument dat je zelf hebt uitgevonden of bestond het al in Congo?
Fredy Massamba: "Ik heb helemaal niets uitgevonden! Oorspronkelijk werden dit soort fluitjes vervaardigd uit bamboe en werden ze vooral gebruikt door de Baka, de pygmeeën, die in het noorden van Congo leven, maar ook in Bangui in de Centraal Afrikaanse Republiek en in Kameroen. Ik kende het instrument dus al, maar ik heb het herontdekt toen ik ben beginnen samenwerken met Marie Daulne van Zap Mama. Zij heeft mij enorm veel geleerd. Omdat ik geen origineel fluitje had, heb ik geprobeerd om het na te maken door een leeg flesje te gebruiken. In het flesje wordt water gegoten en afhankelijk van de hoeveelheid krijg je een bepaalde toonhoogte."
De invloed van de pygmeeën komt ook terug in de polyfone zang van je achtergrondkoortje. De pygmeeën werden in het verleden zwaar gediscrimineerd. Is die situatie ondertussen al wat verbeterd?
Fredy Massamba: "Wat mij betreft vertegenwoordigen de pygmeeën de toekomst. Ze worden helaas nog steeds gemarginaliseerd en de discriminatie is enorm, maar de rest van de wereld begint zich nu in hun cultuur en lot te interesseren. Zoals dat gebeurd is met de Aboriginals in Australië, begint men in te zien dat het een volk is met pure normen en waarden. Zelfs muzikaal gezien zijn hun harmonieën ongezien in de rest van de wereld! Aan al wie hen nog steeds waardeloze idioten vindt zeg ik: "Stop daarmee!" Ga ze opzoeken en je zult begrijpen."
Samenvattend, waar staat Fredy Massamba eigenlijk voor?
Fredy Massamba: "Fredy Massamba vertegenwoordigt menselijkheid, puur en simpel. Ik heb moeilijke tijden meegemaakt, oorlogen zelfs, maar ik heb ook fantastische momenten beleefd, op tournee of met mensen die ik onderweg ontmoette. Het leven ten volle leven en ervaren wat het betekent om mens te zijn, zijn twee heel essentiële zaken voor mij."
Fredy Massamba: "Neen, ik denk dat de rivier niet meer is dan een natuurlijke barrière. Brazzaville en Kinsjasa zijn de dichtst bij elkaar gelegen hoofdsteden ter wereld; we spreken dezelfde talen, het Kikongo en Lingala, en we maken dezelfde muziek, de rumba. In een woord is het gewoon: Congo!"
Kan je ons iets meer vertellen over je geboorteplaats Pointe-Noire?
Fredy Massamba: "Pointe-Noire is het economische centrum van Congo-Brazzaville. De stad ligt aan de kust en het is ook daar dat ELF (Elf Aquitaine is de voormalige Franse oliemaatschappij die werd samengevoegd met TotalFina in TotalFinaElf. Het nieuwe bedrijf wijzigde haar naam in Total in 2003, red.) haar petroleumfabrieken heeft. Het is een mooie stad die in Congo-Brazzaville de bijnaam 'la capitale verte' (de groene hoofdstad, red.) kreeg. De meeste inwoners van Pointe-Noire zijn Bavili, een stam die bekend is om haar muziek. Ik ben zelf geen Bavili, ik ben Bakongo, maar ik ben dankbaar dat ik in een muzikale stad als Pointe-Noire heb kunnen opgroeien."
Wanneer werd het voor jou echt duidelijk dat je toekomst in de muziek zou liggen?
Fredy Massamba: "Dat moet geweest zijn toen ik mijn middelbare school heb afgemaakt. Op dat moment — ik heb het dan over de vroege jaren tachtig — was ik gefascineerd door de hele hiphop subcultuur. In die periode kwam ook "Beat Street" (Stan Lathan, 1984, red.) uit, een film die heel wat impact had bij de jeugd in Congo. Daarnaast is er natuurlijk het verhaal van mijn eigen familie; mijn vader was eigenaar van een orkest en hij sponsorde verschillende artiesten. Er was zelfs een in Congo zeer bekend nummer dat aan hem werd opgedragen (zingt). Ik ben opgegroeid met de muziek van Bob Marley, U Roy, Jimmy Cliff en James Brown, want dat was de muziek waar mijn vader naar luisterde. Hij was een beetje een muzikaal buitenbeentje in Congo en dat heeft mij zeker beïnvloed. Zoals ik al zei, ben ik dus begonnen in de hiphop en breakdance scene, maar al snel voelde ik dat ik niet op die westerse weg wilde doorgaan. Ik ben dan door het hele land getrokken en heb de negen regio's van Congo-Brazzaville bezocht om de verschillende ritmes te bestuderen: mutuachi, ndombolo, bakongo, batéké, bapunu, enzovoort. Uiteindelijk heb ik dan het geluk gehad om de Tambours de Brazza te leren kennen en zo is mijn carrière van start gegaan."
De muziek die je brengt is een mix van westerse en Afrikaanse elementen. Ben je niet bang dat de authentieke Afrikaanse muziek op die manier uiteindelijk zal verdwijnen?
Fredy Massamba: "Ik ben van nature uit eerder geneigd de tradities te respecteren. De titel van mijn debuutalbum is 'Ethnophony', dus het etnische staat nog steeds centraal. Ik vind het heel belangrijk dat iedereen zichzelf kan terugvinden in mijn muziek; een Congolees zal er een deel van zijn identiteit in terugvinden en westerlingen zullen dan weer de soulelementen herkennen. Ik denk niet dat we onze identiteit aan het verliezen zijn, integendeel, het is een uitdaging om authentieke Afrikaanse instrumenten en ritmes te fusioneren met genres die de meeste mensen er niet meteen mee zullen associëren."
Tijdens je concerten gebruik je een soort fluitje dat gemakt is van een whiskyflesje. Is dat een instrument dat je zelf hebt uitgevonden of bestond het al in Congo?
Fredy Massamba: "Ik heb helemaal niets uitgevonden! Oorspronkelijk werden dit soort fluitjes vervaardigd uit bamboe en werden ze vooral gebruikt door de Baka, de pygmeeën, die in het noorden van Congo leven, maar ook in Bangui in de Centraal Afrikaanse Republiek en in Kameroen. Ik kende het instrument dus al, maar ik heb het herontdekt toen ik ben beginnen samenwerken met Marie Daulne van Zap Mama. Zij heeft mij enorm veel geleerd. Omdat ik geen origineel fluitje had, heb ik geprobeerd om het na te maken door een leeg flesje te gebruiken. In het flesje wordt water gegoten en afhankelijk van de hoeveelheid krijg je een bepaalde toonhoogte."
De invloed van de pygmeeën komt ook terug in de polyfone zang van je achtergrondkoortje. De pygmeeën werden in het verleden zwaar gediscrimineerd. Is die situatie ondertussen al wat verbeterd?
Fredy Massamba: "Wat mij betreft vertegenwoordigen de pygmeeën de toekomst. Ze worden helaas nog steeds gemarginaliseerd en de discriminatie is enorm, maar de rest van de wereld begint zich nu in hun cultuur en lot te interesseren. Zoals dat gebeurd is met de Aboriginals in Australië, begint men in te zien dat het een volk is met pure normen en waarden. Zelfs muzikaal gezien zijn hun harmonieën ongezien in de rest van de wereld! Aan al wie hen nog steeds waardeloze idioten vindt zeg ik: "Stop daarmee!" Ga ze opzoeken en je zult begrijpen."
Samenvattend, waar staat Fredy Massamba eigenlijk voor?
Fredy Massamba: "Fredy Massamba vertegenwoordigt menselijkheid, puur en simpel. Ik heb moeilijke tijden meegemaakt, oorlogen zelfs, maar ik heb ook fantastische momenten beleefd, op tournee of met mensen die ik onderweg ontmoette. Het leven ten volle leven en ervaren wat het betekent om mens te zijn, zijn twee heel essentiële zaken voor mij."